“წერილები გზიდან… ჩემი ეზო” – მეკალმე ვარდენი
პორტალი „ქართული კვირა“ “მეტი დეველოპმენტთან“ და საქართველოს პარლამენტის ეროვნულ ბიბლიოთეკასთან ერთად ჩანახატების კონკურსს ემიგრანტებისთვის – „წერილები გზიდან“ ატარებს, პირველი საკონკურსო თემა “ჩემი ეზოა”.
კონკურსისათვის ჩანახატების მიღება 6 ივლისს დასრულდა, რის შემდეგაც “ქართული კვირის” რედაქციაში საუკეთესო ექვსეული შეირჩა. კონკურსის მომდევნო ეტაპზე კი 3 გამარჯვებული გამოვლინდება, რომელთაგან ერთს თქვენ, “ქართული კვირის” მკითხველები შეარჩევთ, ხოლო ორს – კომპეტენტური ჟიური. გამარჯვებულებს “მეტი დეველოპმენტისგან“ ბინის შეძენისას 10 000-ლარიანი ფასდაკლების ვაუჩერი გადაეცემათ.
პარიზში მცხოვრები ქართველი ემიგრანტი, მეკალმე ვარდენი გვიზიარებს საკუთარ “წერილს გზიდან” და ტიპიური მეგრული სახლის ეზოზე გვიამბობს.
“ჩემს სოფელში ვარ. გასული საუკუნის ორმოცდაათიანების შუა წლებია. დღეს საბავშვო ბაღში არ წავსულვარ, კვირა დღეა. უკვე საღამოსპირი დამდგარა. ტიპიური მეგრული სახლის საკმაოდ დიდ, კოხტა ეზოში, ძველი ხის ჭიშკრის ორივე მხარეს ორი ულამაზესი, მაღალი კიპარისის ხე დგას. და მეც, სწორედ მარცხენა მათგანის ძირში ვდგავარ, ჩრდილში და მესრებ შუა დარჩენილი ღრიჭოდან ჩემი სოფლის, იმდროისათვის ჯერ კიდევ მოუასფალტებელ და ხანგრძლივი გვალვისგან მტვრის სქელი ფენით დაფარულ შარაგზას გავყურებ. თვალები ცრემლებით მაქვს სავსე და დრო და დრო ხმადაბლა ვსლუკუნებ.
ალბათ გაინტერესებთ, რა მოხდა. რა და, იციით, დედა გამეპარა. ხო ბატონო, გამეპარა. ჯერ შემპირდა წაგიყვანო და მერე კი, გა მე პა რა! საად? სად და სატირალში, დიაახ! თუ არა და, როგორ მოუთმენლად ველოდი ამ დღის დადგომას, რამდენი ხანია სატირალში არ ვყოფილვარ!
ისევ გავაგრძელე ტირილი. ის კი არადა, უფრო მოვუმატე. ჰოდა, იმას ვამბობდი, მე ხომ ასე ძალიან მიყვარს სატირალში წასვლა. უფრო ზუსტად, იქაური საჭმელები მიყვარს ბატონო. განსაკუთრებით, სატირლის ლობიოზე ვგიჟდები, კომბოსტოს წითელ მწნილთან ერთად. პირს რომ გშუშხავს და წარამარა ლიმონათი რომ უნდა დააყოლო. ისე მიყვარს, რომ ჭამას რომ ვამთავრებ, ბოლო ლუკმად ლობიოს ვაყოლებ, ის კი არადა, კაიხანს ვაჩერებ პირში, დიდხანს რომ გამყვეს მისი გემო, აბაა! თუ არა და, რომელ სოფელშიც არ უნდა ვიყო ტირილში, ის დალოცვილი ლობიო ყველგან ერთნაირად გემრიელია. გეგონება ყველგან ერთი და იგივე ადამიანმა დაამზადაო, ან კიდევ, მინიმუმ ერთი და იგივე რეცეპტით მაინცო.
გამოხდა ხანი. შორიდან, ხელის ქნევით და ოდნავ რომ ჩანდნენ ისე ჩაიფრინეს წლებმა. ჰოდა, ამასობაში ბევრი რამე შეიცვალა, ხის ჭიშკარი რკინისამ შეცვალა. მესრის ღობე, რკინა-ბეტონისამ და მტვრიანი შარაგზა კი მოასფალტებულმა ჩაანაცვლა. მარტო კიპარისის ხეებმა გაუძლეს დროის ქროლვას. ამაყად აშოლტილები იდგნენ და გოროზად გადაჰყურებდნენ მათ თვალწინ გადაშლილ, თითქოსდა უფრო გალამაზებულ არემარეს. რომ იტყვიან, ცა ქუდად არ მიაჩნდათ და დედამიწა კიდევ ქალამნად. ამ უბედურებს ალბათ, ყეყეჩი კაცივით, თავი უძლეველი ეგონათ. და ალბათ, ვერც გაამტყუნებდი. მათ ხომ, ერთმანეთზე უფრო დიდი და მაღალი ჯერაც არავინ ენახაათ?
ჰოდა, მე რაღა ვიყავი ბატონებოო? ჩემთვისაც გავიდა წლები, ისეთი წლები, როცა ყველაზე ნაკლებად გრძნობს ადამიანი მათ სიდიადეს. მივიხედე უკან და უკვე მეც მყავდა შვილი და დედაჩემიც ბებია გამხდარიყო. და, ჩემი შვილიც რატომღაც ჩემსავით მასთან იზრდებოდა. უხანგრძლივებდა ქალაქში დაფუძნებული დედისერთა ბიჭის მშობლებს ასე ხანმოკლე სიცოცხლეს. ჰოდა, ისევ იხოცებოდნენ ადამიანები და ისევ იმართებოდა ქელეხები. და კვიცნიც ისევ ხტოდნენ გვარზე. ასე რომ, რაღა იყო გასაკვირი, შეყვარებოდა ბატონო ბათუსაც სატირალი და ლობიო.
წარამარა ეკითხებოდა ბებიას :
– ბებია, ბებია, ჯერ არავინ მომკვდარაოო? –
– მოკვდება ბებია, მოკვდება, აბა რას იზამსო –
რა ექნა ბავშვს, ენატრებოდა სატირალის ლობიო. წავიდოდნენ და ახლა გზაში არ ასვენებდა საყვარელ ბებიას ბათუ:
– ბებია, ბებია, ფლავიც იქნებაოო? – ფლავიც შეყვარებოდა ბავშვს, აბაა? დატკბა ბატონო ცხოვრება!
– იქნება ბებია, იქნებაო – პასუხობდა ბებია საყვარელ შვილიშვილს და ნაზად უსვამდა მას თავზე, ცხოვრების ორომტრიალისგან დაკოჟრილ, მაგრამ ნაირფერი სიყვარულით გასხივოსნებულ, ლამაზ მარჯვენას.
იფრინეს კიდევ წლებმა, იფრინეს და 21-ე საუკუნის ათიანი წლების დასაწყისში მოფრინდნენ. ისევ ჩემს სოფელში ვარ, ჩემს ეზოში. გადასულან ბებია და ბაბუა უკვე მარადიულ სასუფეველში და ბათუც დაბრუნებულა მშობლებთან, თბილისში. თავჩაქინდრული დგას მარტოობისგან სუნთქვა შეკრული მეგრული ოდა და ვერ გამოიყურება კარგად ერთ დროს ულამაზესი, კოპწია ეზო. მოაკლდა ბებია-ბაბუას მოსიყვარულე, მზრუნველი ხელი მათ და ელოდებიან. ელოდებიან მოლოდინით გათანგული კიპარისებიც და დგანან გაყურსულები. ფიქრობენ, დარდობენ ჩვენზე. იქნებ წელიწადში ერთი-ორჯერ მაინც ჩამოვიდნეენ? ან იქნებ სულაც გაუმართლოთ და ზაფხული აქ გაატარონ მათმა მონატრებულმა შვილიშვილებმაა?
გავიდა კიდევ რამოდენიმე წელი. იმ დღესაც კვირა იყო. კიდევ ერთი რიგითი, მოწყენილი კვირა-დღე. და დაღვრემილი კიპარისებიც მოჩვენებითი სიმშვიდით გადაჰყურებდნენ სანახევროდ დაცლილ სოფელს. ჭიშკართან ბარგით ახუნხლული სატვირთო ავტომობილი გაჩერდა. გამოაღეს ადამიანებმა სახლის კარები, შეზიდეს შიგ ავეჯი და ათასნაირი საოჯახო ნივთები და … გამოკეტეს ოდა-სახლის კარ-ფანჯრები. მაგრამ არა, კი არ გამოკეტეს, ჰოი საოცრებავ და ა-მო-ჭე-დეს!
შესცქეროდნენ კიპარისები ამ დაუჯერებელ ამბავს და ნიკაპი უცახცახებდათ. კედელში ჩარჭობილი თითოეული ლურსმანი მათ სულში ესობოდა. და როგორი აუტანელი იყო ეს ტკივილი…
უკვე, რატომღაც ძალიან მძიმედ გადის დრო უცხო მიწაზე. იმ ღამეს ჩემი სოფელი მესიზმრა, ჩემი ოდაბადე. თითქოს ფეხით ვიყავი და მარტო მივაბიჯებდი ასე საოცრად მშობლიურ მიწაზე. მერე, თავდახრილი, დამნაშავესავით მივადექი მამა-პაპისეული კარ-მიდამოს ჭიშკარს. ცრემლჩამდგარი თვალებით ვუყურებდი. ვინ იცის, ჯერ კიდევ როდის წასმული ცისფერი საღებავი, დაუნდობელ დროს მთლიანად აექერცლა და გაშიშვლებული ლითონი ჟანგს დაეფარა. ბუდეში ჩაჭედილი კარების საკეტი ძლივს-ძლივობით გამოვაღე და ფრთხილად შევაბიჯე მუხლებამდე ბალახით დაფარულ ეზოში.
უკვე თითქმის სახლამდე მისულს, ბავშვობის დროინდელი ჩვევა გამახსენდა. დილით ახალგამოღვიძებული, თვალების ფშვნეტით რომ გამოვიდოდი ეზოში და ჩემს ულამაზეს ეზოსა და კიპარისებს შევავლებდი სიყვარულით სავსე მზერას. გამახსენდა და კიპარისებს ძველებურად, ჩვეული სიამაყით ავხედე. ავხედე და გული დამეწვა. ცუდად გამოიყურებიან. ტოტებში სიბერის ფერები შეჰპარვიათ. სილამაზე თვალდახელშუა შემოძარცვიათ. ნეტავ სადღაა ის ძველი, ახალგაზრდული პეწი და ის საოცარი სიმწვანე და სილაღეე? ტოტები საცოდავად ჩამოძონძვიათ, დგანან ფრთამოტეხილი ჩიტივით თავდახრილნი, უჩუმარნი და ელოდებიან. მიხვდნენ ალბათ ეს უბედურები, რომ დრო უძლეველია და ახსენდებათ წარსული. ახსენდებათ თუ როგორი ამაყები და მიუკარებელნი იყვნენ. და მათ გულებს სინანულის ჭია დაპატრონებია. ოჰ, რა საშინელი სანახავი ყოფილა თურმე ბრძოლაში დამარცხებული, მარტოსული და ბედს შეგუებული კიპარისებიი?!
მეკალმე ვარდენი
პარიზი, ევრი 01 ივლისი 2020 წელი. “
კომენტარები
