მეგრული “კუჩხა” – ძველით ახალი წელი სამეგრელოში
ახალი წელი წარმოუდგენელია ქართული ფილმ “კუჩხი ბედინერის” გარეშე, რომელშიც მოქმედება სამეგრელოში ხდება. მთავარი ამბავი კი იმის გარკვევაა, ვინ უკეთესი მეკვლე იქნება – ბროლია თუ წინასწარ შეთანხმებული პაჭუ. ფილმის სახელი “კუჩხი ბედინერი” (მეგრ.) ფეხბედნიერს ნიშნავს, სწორედ ამ სიტყვას უკავშირდება ძველით ახალი წლის მეორე დღის – “კუჩხას” სახელიც. ამ დღეს სამეგრელოში განსაკუთრებული დატვირთვა აქვს. ყველა ოჯახი ცდილობს დღეს ისეთი იყოს, როგორიც სურს, რომ მთელი წელი გამოვიდეს.
“კუჩხას” ტრადიცია და რიტუალები წლების განმავლობაში უცვლელია და იგი ძალზე აქტიურადაა შემორჩენილი მთელი რეგიონის მასშტაბით. ამ დღეს ოჯახში მისულმა ყველა სტუმარმა თან უნდა მიიტანოს ნებისმიერი მწვანე მცენარის ახალამოყრილი ყლორტი, რომელიც სიცოცხლისა და გაზაფხულის სიმბოლოდ ითვლება. როგორც სამეგრელოში ამბობენ, შემოდგომით მიჩუმებული ბუნება სწორედ “კუჩხადან” იკრებს ახალ ძალებს.
სამეგრელოში მეკვლეობის რიტუალი 2-ჯერ, 14 და 15 იანვარს, დილით სრულდება. ძველად სამეგრელოში, ახალი წლის ღამეს ყოველი ოჯახიდან რამდენჯერმე გაისროდნენ თოფს. გათენებისას ოჯახის უფროსი აიღებდა ხელში ჩიჩილაკს და გარეთ გავიდოდა. შემდეგ მოადგებოდა კარებს და დაიძახებდა, კარი გამიღეთო. შინიდან ეკითხებოდნენ, რა მოგაქვსო, რაზედაც ოჯახის უფროსი პასუხობდა: „წმინდა ბასილის წყალობა, კაცთა სიმართლე და დღეგრძელობა, ოჯახის აშენება, ოქრო, ვერცხლი, პირუტყვების გამრავლება“.
მეორე დღე ბედობა, ანუ “კუჩხა” იგივე რიტუალით იწყება, ოღონდ იმ განსხვავებით, რომ 15 იანვარი უფრო “მძიმე” დღედ ითვლება. ამ დღეს სახლში აუცილებლად უნდა გესტუმროს ადამიანი, რომელსაც კარგი ფეხი აქვს. ეს ტრადიცია დასავლეთ საქართველოში საუკუნეების წინაც სრულდებოდა, მაგრამ იერსახე არ შეუცვლია. სამეგრელოში ამ დღესასწაულს მნიშვნელოვანი დატვირთვა აქვს.
გარდა ამისა, სპეციალურად ამ დღეებში სრულდებოდა მეგრული სიმღერა “კირიალესა“ – სხვა ვარიანტით – “კრიალესო” (ბერძნულად – “კირიე ელეისონ” – “უფალო შეგვიწყალე”). რომელიც უმეტესად აღდგომის დღესასწაულს უკავშირდება. თუმცა სამეგრელოში მას ახალი წლის მილოცვის დროს უმღეროდნენ მასპინძელს.
კომენტარები
